Türkmen Halısı, Türkmen halkının özgün ruh dünyasını ve zarif yeteneklerini yansıtan köklü bir kültürün eşsiz bir eseridir. Yüzyıllara dayanan bir mirası temsil eden bu halılar, Türkmenistan’daki arkeolojik kazılar sayesinde geçmişin derin izlerini taşıdığını kanıtlar niteliktedir.
Türkmen halılarının ilk örnekleri ne yazık ki zamanla kaybolmuş olabilir, ancak bu sanatın mirası hala varlığını sürdürmektedir. Ülkede genellikle kadınlar tarafından dokunan Türkmen halıları, beyaz, sarı, siyah gibi renklerin yanı sıra özellikle kırmızı tonlarıyla dikkat çeker. Türkmen Halısının en önemli özelliği, tamamen el emeği ile üretiliyor olmasıdır. Üretim sürecinin her aşamasında geleneksel yöntemlere sadık kalınarak, hiçbir aşamada makine veya modern teknolojiye başvurulmaz.
Bütün aşamalar tamamen el emeği. Bir Türkmen halısının küçük bir bölümünde dahi makinada üretilmiş iplik kullanılsa bu hemen anlaşılıyor ve halıyı dokuyan ayıplanıyor.
Türkmen halılarında kullanılan motif ve desenler
Türkmen kadını da tıpkı Anadolu kadını gibi dokuduğu halıya sadece duygu ve hislerini katmaz. Dini inanışlarından kaynaklanan sembolik motifleri ve günlük hayatta kullandığı eşyaları ve çevresinde gördüğü hayvan figürleri ve tabiat tasvirlerini de halısına nakşeder. Her Türkmen boyunun kendine özgü bir motif anlayışı vardır. Her boyun yerleşim bölgesini ve hayat tarzlarını yansıtan motifler bulmak mümkündür.
Türkmen halılarında hiç değişmeyen ana unsur göl motifleridir. Durgun su birikintisi anlamında kullanılan göl Türkmen halısının ana motifidir. Bu nedenle göl, boyları belirleyici bir sembol haline gelmiştir.
Türkmen Halısı Guinnes Rekorlar Kitabında
Bugüne kadar dünyanın en büyük halılarının Türkmenistan’da dokunduğunu gururla söylemek gerekir. 2001 yılında dokunan ve Guinnes Rekorlar Kitabına girmeyi başaran halının ağırlığı 1 ton 200 kilodur. 2004 yılında ise Orta Asya’nın en büyük camisi için Türkmen halıcıları halı dokudular.
Türkmenistan’ın bayrak ve sancağında halı motiflerinden oluşturulmuş göl tasvirleri bulunmaktadır. 1992 yılından beri Türkmenistan’da her yıl mayıs ayının son pazar günü “ Halı Bayramı” kutlanılması ise Türkmenler için halı sanatının ne kadar önemli olduğunun göstergesidir.
