Bir toplumu diğerlerinden ayıran, onun kimliğini şekillendiren ve özgün kılan en belirgin özelliklerden biri kuşkusuz kültürdür. Dünya üzerinde yaşayan tüm toplumlar, kendilerine özgü kültürel özelliklere, geleneklere ve kültürel sembollere sahiptirler. Şimdi, daha önce kısaca tarihine göz attığımız Azerbaycan’ın kültürünü daha yakından incelemeye çalışalım.
Azerbaycan’da Konuşulan Diller
Azerbaycan’da Konuşulan Diller
Bilindiği üzere dil ve din, bir toplumu toplum yapan en temel iki unsurdur. Buna üçüncü olarak eklenebilecek en önemli unsur ise hiç şüphesiz tarih olup, bu üçüncüsü diğer ikisini de içine alan bir yelpazedir.
Azerbaycan’da Rusların deyimiyle Azerice, bizim deyimimizle ise Azerbaycan Türkçesi konuşulmaktadır. Türk Dünyası’ndaki pek çok kandaşımızla dil konusunda birbirimizi anlamamız mümkün değilken, herhangi bir Azerbaycan Türkü ile konuşamayacağınız, anlaşamayacağınız hiçbir şey yoktur. Bu durum gerek coğrafi koşulların etkisi, gerekse Azerbaycan Türkleri ile olan tarihsel bağların sürekliliğinin ve dahi bu kandaşlarımızın milli kimliklerine verdikleri önemin bir sonucudur.
Azerbaycan Türkleri farklı bir coğrafyadaki akrabalarımız gibidir. Zira Türkiye içinde bile bölgeden bölgeye şive ve ağız farklılıkları sonucu bazen birbirimizi anlamakta zorlanırken, Azerbaycan Türkçesi, Anadolu içindeki pek çok şive ve ağızdan bile daha belirgin ve daha anlaşılırdır. Azerbaycan’da Türkçe’nin dışında yoğun olmamakla birlikte Rusça‘da konuşulmaktadır.
Azerbaycan’da Din ve İnanç
Bibi Heybet Camii
Halkının yaklaşık %96’sı Müslüman olan Azerbaycan, Türkiye’nin aksine mezhepsel olarak Şiilik anlayışının Sünnilikten daha yaygın olduğu bir coğrafyadır. Hiç şüphesiz bunda İran’la olan coğrafi yakınlık, bu bölgede hüküm süren Akkoyunlular ve Safeviler gibi Türk Devletleri’nin Şiilik anlayışını benimsemeleri ve Fars Kültürü’nün bu coğrafyada çok baskın olması gibi sebepler etkili olmuştur.
Geriye kalan %4’lük nüfus içinde ise İran’ın eski inancı olan Zerdüştlüğe (ateşperestlik) mensup olanlar, Hıristiyanlar ve Yahudiler tarafından İslâmiyet gibi dinlerin geçersiz kaldığı tezini işlemek için oluşturulan marjinal Bahailik dini mensupları bulunur.
Azerbaycan’ın Etnik Yapısı
Azerbaycan’da hâkim unsur olarak nüfusun çok büyük bir kısmını Türkler oluştururken, komşu İran’da da Azerbaycan kökenli milyonlarca Türk yaşamaktadır. Şii inancından dolayı Azerbaycan Türkleri’yle İranlılar kolay bir şekilde etkileşime girmiş ve yüzyıllar içinde Farslarla kaynaşmışlardır.
Ülkede Azerbaycan Türkleri dışında Rus, Ermeni ve yerli bir Kafkas halkı olan Lezgiler bulunmaktadır. Lezgiler de Türk soyundan olmakla birlikte, bazı teorisyenler onların Karadeniz’deki Laz vatandaşlarımızla aynı kökenden geldiklerini iddia etmişlerdir. Dolayısıyla Azerbaycan’da etnik olarak da renkli bir görüntü mevcuttur.
Azerbaycan’da Sanat ve Edebiyat
Şirvanşahlar Sarayı
Kültürel bakımdan Anadolu-İran karması bir görüntü arz eden Azerbaycan’da özellikle Nevruz görkemli törenlerle kutlanmakta, Aşura matemi İran tarzı geleneklerle yaşatılmakta ve özellikle şair ve ozanlarıyla kültür-sanat alanında zengin bir görüntü arz etmektedir.
Bahtiyar Vahapzade gibi dev kalemleri yetiştiren , sayısız sanatçı ve sanat eseri ortaya koyan ve 2011 yılında Eurovision’da birincilik kazanarak bizlere gurur veren kandaşlarımızla bağlarımızı koparmamak her tarihimize hem de ecdadımıza karşı olan en büyük borçlarımızdan biridir.
