Şapkalı Türk: Karakalpak Türkleri

Türk ırkı tek bir millettir desek de bazı Türk toplumlarının farklı isimlerle anılması geçirilen tarihsel süreçler nedeniyle pek tabiidir. Bugün biz Anadolu Türkleri’nin bile pek çok Türk toplumunun isimlerini dahi duymamışlığımız vardır. Bunda hem ırkımızın çok geniş alanlara yayılması, hem farklı toplumlar içinde azınlık olarak kalması hem de maalesef tarih içerisinde akrabalık bağlarının zayıflaması etkili olmuştur.İşte bu fazla bilinmeyen Türk topluluklarından biri de hiç şüphesiz Karakalpak Türkleri’dir. Ki bugün sokağa çıkıp bir sokak röportajı yapsak eminim ki bu Türklerin nerede bulunduğunu bile pek az insan bilecektir.

Karakalpak Türkleri Kimdir?

Aslında Kazakların içinde var olmuş bu Türk Boyu, tarih içerisinde diğer Türk boylarından giydikleri bazı kıyafetler sebebiyle ayrılmışlar ve farklı adlandırılmışlardır. Bilinir ki kalpak denilen bir türlü şapka ya da börk bu Türk Boyu’nu diğer Türklerden ayıran çok önemli bir sembol olmuştur. Öyle ki bu boyun mensupları yüzyıllar boyunca hep başlarına taktıkları siyah renkli börklerle tanınmış, bu yüzden de bu Türk Boyu’na giyimleriyle özdeşleştirilerek Karakalpak Türkleri denilmiştir.

İslâm Tarihçisi Reşidüddin Hamedani, Moğol işgallerini anlattığı bir eserinde Karakalpakları “Kavm-i Külah-i Siyah-Kara külahlı millet” ismiyle konu almıştır. Ayrıca Karakalpaklar, Karabörkli, ve Siyah Kulahan gibi eşanlamlı çeşitli kelimelerle de yâd edilmiştir. Karakalpak ismi ise 16.yy’dan itibaren pek çok ilmi eserde bu hâliyle anılmaya başlamıştır.

Karakalpaklar Nerededir?

Karakalpaklar’ın eski yurtlarının Kazakistan’da Kazan ve Astrahan çevresinde, Volga Nehri’nin kıyısında olduğu bilinmektedir. Ancak çeşitli sebeplerle göç eden Karakalpaklar, 18.yy’da Amuderya (Seyhun) bölgesine yerleşmişlerdir.Pek çok Orta Asya toplumu gibi uzun süre Rus esareti altında kalan Karakalpaklar, 1936 yılında Özbekistan’a dâhil edilmişler ve 1990 yılında da Cumhuriyet Yüksek Konseyi tarafından Özbekistan içinde özerk bir cumhuriyet olarak ilan edilmişlerdir. Başkenti Nukus olan Karakalpakistan, tarihsel Harezm topraklarını kapsar. Toprak büyüklüğü 165.000 km2, nüfusu ise 1.800.000’dir.Bu halleriyle Karakalpaklar, Özbekistan içindeki ilk ve tek özerk cumhuriyet olan “Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti” topraklarında hâlâ varlıklarını sürdürmektedirler.Eğer ki birgün yolunuz atalar diyarı olan Özbekistan’a düşecek olursa, siz siz olun Karakalpak diyarlarına da bir düşürüverin yolunuzu. Kafanıza, onları yüzyıllardır diğer toplumlardan ayıran bir kara kalpak takıp, onların gözüyle bakın dünyaya. Ve döndüğünüzde de bol bol bahsedin onlardan. Anadolu, uzak diyarlardaki kardeşlerini daha çok tanısın sayenizde.