Kırgızistan ve Tacikistan, Orta Asya’da bir silah yarışına girişiyorlar ve bu durum bazı tuhaf jeopolitik ittifaklar yaratıyor. NATO müttefikleri birbirine karşı çıkıyor, iki amansız düşman olan Amerika Birleşik Devletleri ve İran ise aynı tarafta buluyor kendilerini. Bu arada geleneksel bölgesel güç aracısı olan Rusya, kenarda dururken Belarus önemli bir rol üstleniyor.
Kırgız-Tacik sınırındaki istikrar son yıllarda kırılgan bir hal olduğunu kanıtladı. Uzun süredir devam eden toprak anlaşmazlıkları, giderek azalan doğal kaynaklar, artan derecede azalan su kaynakları gibi faktörler, Kırgız ve Tacik güvenlik güçleri arasında silahlı çatışmalara neden oldu. En son Eylül 2022’deki şiddet olayları, iddiaya göre onlarca kişinin ölümüne neden oldu ve binlerce kişiyi yerinden etti.
İki ülke arasındaki sınır geçişleri, 2021’deki ilk çatışma döneminden bu yana kapalı kaldı. Temmuz ayında gerçekleşen ikili görüşmeler, iki ülkenin paylaşılan sınırının tamamen sınırlanmış ve sınırlandırılmış olması durumunda geçiş kısıtlamalarının kaldırılabileceği umutlarını yükseltti. Ancak 972 kilometrelik sınırın neredeyse üçte biri hala tartışmalı durumda.
Kırgız ve Tacik liderleri sınır boyunca barış ve güvenliği destekleme ihtiyacından bahsetmelerine rağmen, her iki ülke de yenilenmiş bir savaşa hazırlanıyor. Türkiye ve Belarus, Kırgızistan’ın en yeni silah tedarikçileri olarak ortaya çıkarken, Amerika Birleşik Devletleri ve İran, Tacikistan’a güvenlik yardımı sağlıyor. Her ülkenin askeri yükselmedeki rolünün kendi nedenleri bulunuyor.
Neredeyse özdeş dil ve kültürel bağlar, Türkiye’nin Kırgızistan’a destek vermesini açıklıyor. Ankara uzun süredir Orta Asya’daki Türk dillerini konuşan ülkeler arasında etkisini yaymak istemiştir. 2021’in sonlarında Bişkek, envanterine Türk yapımı Bayraktar TB2 insansız hava araçları eklemeye başlamıştır. Bu silahlar, Ukrayna, Dağlık Karabağ ve Suriye dahil birçok çatışma bölgesinde sahada başarı kaydetmiştir. 2022’deki çatışma döneminde de iddiaya göre Bişkek, TB2’leri Tacik tankını etkisiz hale getirmek ve Tacik yerleşim bölgelerine saldırmak için kullanmıştır.
2023’ün başlarında Kırgız yetkililer, ülkenin Türk yapımı insansız hava araçlarının filosunu genişlettiğini ve bilinmeyen sayıda Aksungur ve Anka modellerini edindiğini açıkladı. Aksungurlar, nispeten ağır bomba yükü taşıma veya hava keşfi yapabilen çift amaçlı insansız hava araçlarıdır. Anka modelleri ise başlıca istihbarat toplama amaçlı kullanılan “uzun süreli” hava araçları olarak tanımlanmaktadır. Kırgız yetkililer, ülkenin yeni insansız hava araçlarını nasıl ve ne zaman Türkiye’den tedarik ettiğini açıklamadılar.
Saldırı ve keşif yeteneklerini artırmaya ek olarak, Kırgızistan hava savunmalarını da geliştirmiştir. Nisan 2023’te Bişkek, Belarus’tan yüzeye karşı füze sistemleri teslim aldı. Kırgız Savunma Bakanı Baktybek Bekbolotov, füze sistemlerinin sınırın yoğun bölgesi olan Batken Eyaleti’nde konuşlandırılacağını Bishkek’te gazetecilere açıkladı.
Belarus’un silah tedarikçisi olarak rolü, ekonomik fırsatçılık tarafından motive edilmiş görünmektedir. Minsk, Kırgızistan ile ticaret bağlarını genişletmek istemektedir; bu da Rusya’ya yakınlığı ve “Avrupa’nın son diktatörlüğü” olarak statüsü nedeniyle Batı’dan gelen diplomatik izolasyonun etkilerini hafifletebilir.
