Bir Türk müzik enstrümanı olan ağız kopuzu, Türk cumhuriyetlerinde demir kopuz, awız kopuz, ağız kopuzu, domboi, awıa gubuz, şankopız gibi isimlerle adlandırılmakta ve kullanılmaktadır. Türk Boyları arasında yaygın olan ağız kopuzu, çıkardığı büyüsel tını sebebiyle genellikle şamanlar tarafından tef ile birlikte transa daha kolay geçmek ve kötü ruhların kovulup iyi ruhları çağırmak amacıyla, eğlence, düğün gibi törenlerde ozanlar tarafından da kullanılmıştır.
En eski arkeolojik örneklerine Moğolistan ve Başkurtistan’da rastlanmasının sebebi bu bölgede Şamanizmin hakim olmasıdır. Adını “damm dammmm” şeklinde çıkardığı sesten alan, ilk şekillerinin tek parça ağaç ve kemikten olduğu görülen enstrüman, 13. yüzyıldan itibaren çeşitli alaşım metallerden yapılmaktadır. İşlevi ise dil ve nefes alıp veriş şekilleriyle titreşimli bir ses çıkarmasıdır.
Amerika, Hindistan, Afrika, Avrupa’ya kadar yayılan bu enstrüman Hindistan ve Uzak Doğu ülkelerinde bambudan yapılmakta olup, Avrupa ve Amerika’da jew’s arp, jaws arp “çene arpı, ağız arpi” olarak da adlandırılmaktadır.
Enstrümanın ortaya çıkış hikayesi ise şöyle anlatılmaktadır:
“Yüzlerce yıl önce, dağda fırtınaya yakalanan bir çobanın hayvanları telef olur. Çoban ağacın altında hayvanlarıyla birlikte oturup kara kara düşünürken bir ses duyar ve ses onu çocukluğunda yaşadığı mutlu bir ana götürür. İçini umutla dolduran bu sesi dinleyen çoban, kaybolan ses için üzülür ve günlerce aynı yere giderek sonunda sesin kaynağını bulur. Sesin iki tane dal parçası arasından titreşerek geçen rüzgar olduğunu fark eder ve bu sesin ahşaptan, dallara benzer şekilde bir aletini yapar. Daha sonra ise bu alet, ağız kopuzuna (demir kopuz) dönüşür.”
Hababam Sınıfı jenerik müziği, Winnie the Pooh, Tom ve Jerry, Diriliş Ertuğrul gibi dizi, film ve çizgi filmlerde ağız kopuzu kullanılmıştır.
