Uyusun da büyüsün ninni, tıpış tıpış yürüsün ninni…
Ninni, hepimizin annelerimizin sesinden duyduğu ilk ezgilerden biridir ve genellikle beşikte başlayan ilk eğitim deneyimidir. Ninniler, bazen ağlayan bir bebeği sakinleştirmek, bazen de onun uykuya dalmak için rahatlamasını sağlamak amacıyla söylenir; ancak ninninin rolü bununla sınırlı değildir.
Ninniler, sözlü kültürün en köklü ve temel unsurlarından biridir. Bu özel şarkılar içinde çocuğun gelecekteki mesleğini, toplumun değerlerini, annenin dileklerini, övgülerini, yemek kültürünü, giyim tarzını ve benzeri konuları barındırabilirler. Ninniler, Türk kültürünün derin birer yansımasıdır ve nesiller boyunca aktarılan önemli bir geleneği temsil ederler.
Türk Kültüründe Ninni
Ninni; Azerbaycan Türkçesinde Layla, Çağatay Türkçesinde Elle, Çuvaş Türkçesinde Nenne, Kazak Türkçesinde Eldiy, beşik cırı (yırı), Kerkük Türkçesinde Leyle, hövdü, Kırım Türkçesinde Ayya, beşik yırı, Kırgız Türkçesinde Alday alday, Özbek Türkçesinde Allo, Tatar Türkçesinde Bölü cırı, Uygur Türkçesinde Allay olarak adlandırılmıştır.
Türk Ülkelerinde Ortak Ninniler
Anadolu’da Kosova’da
Nenni oğluma yaraşır Nenni çocuğum uyusun
Mahalleyi dolaşır Uyusun da büyüsün
Mahallenin kızları Pıtır pıtır yürüsün
Oğlum ile oynaşır. Babasının düçanına citsin.
Kerkük’te Azerbaycan’da
Leylev yavruma ucadan Laylay dedim yatasan
Sesi geldi bacadan Gızıl güle batasan
Babov sefere gidip Gızıl gülün içinde
Ağlama can acıdan. Şirin yuhu tapasan.*
*Yardımcı, Mehmet (Dr.). Kıbrıs ve Diğer Türk Ülkelerinde Ortak Ninni ve Tekerlemeler.
Sözlü kültürün kolay yayılması ve Türk coğrafyasında ortak dil Türkçenin konuşulması hasebiyle ninnilerde benzerlikler söz konusudur. Ninni kültürü anne ve bebek arasındaki bağın gelişmesine katkı sağlamakla birlikte, ait olduğu kültürün ilerlemesi ve yayılmasına da sebebiyet verir. Bir gelecek yetiştiren annelerin, bebeklerinin kulağına ninniler söylemesi ve ninni kültürünün yaşaması temennisiyle…
