Türk tatlı kültürünün seçkin lezzetlerinden biri olan lokum, başlangıçta Anadolu topraklarında üretilmiş ve daha sonra Osmanlı İmparatorluğu’nun egemen olduğu bölgelere ve dünyanın dört bir yanına yayılmıştır. Lokum, kahve eşliğinde servis edildiği gibi bayramların vazgeçilmez tatlarından biridir. İsmini
“rahatül hulkum” ve “
lukme” kelimelerinden alarak, boğazı rahatlatan bir lezzeti ifade eder. Bu özel tat, Türk mutfağının ve kültürünün önemli bir parçasıdır ve dünya genelinde büyük bir beğeniyle tüketilmektedir.
Lokum Nedir?
Lokumun TarihçesiKimi kaynaklarda MÖ 226-652 yılları arası hüküm süren Sasaniler tarafından tüketildiği belirtilen “abhisa” tatlısının lokumun atası olduğu söylenmektedir. Lokum Osmanlı’da 16. yüzyıldan bu yana üretilmekte ve tüketilmektedir. 1777 yılında Kastamonu’dan İstanbul’a gelen, Bahçekapı’daki şekerci dükkanında lokum üretip satan
Şekerci Hacı Bekir Efendi ile lokumun ünü artmıştır. Hatta bu ün Osmanlı sarayına kadar gitmiştir.16. yüzyıla kadar şekerleme imalatında tatlandırıcı olarak pekmez ve bal kullanılmakta iken, rafine şekerin (kelle şeker) ülkemize gelmesiyle Hacı Bekir Efendi bu şekeri havanda dövüp eriterek lokum ve şekerleme yapımında kullanmıştır.Un yerine Alman bilim insanı Kirenhoff tarafından bulunan nişasta kullanmış ve bugünkü yumuşak kıvamında ilk lokumu üretmiştir. Kimi kaynaklarda Osmanlı Padişahı
I. Abdülhamid’in isteği üzerine bunu yaptığına değinilmiştir.
Sultan II. Mahmud döneminde “
Şekercibaşı” unvanını alan
Hacı Bekir Efendi’nin lokumunu tadan bir İngiliz gezgin lokumu “
Turkish delight” olarak İngiliz literatürüne taşımıştır. Ardından lokum, dünyaca ünlü bir Türk tatlısı olduğunu ispatlama yolunda;
- • 1873 Viyana Fuarı’nda gümüş
- • 1888 Köln Fuarı’nda gümüş
- • 1897 Brüksel Fuarı’nda altın
- • 1906 Nice Fuarı’nda altın madalyalar kazanmış,
- • 1893 Chicago Fuarı’nda da tanıtımı yapılmıştır.
1906 yılında Fransa’nın Nice kentinde yapılan fuardaki başarısı, Hacı Bekir’in oğlu Ali Muhiddin Bey’e birinci mertebe Osmanlı Nişanı kazandırmıştır. Ayrıca, 1844 yılında Mehmet Kamil tarafından yazılan ve
ilk basılı Türk yemek kitabı unvanına sahip olan Melce’ül Tabahhin’de de lokuma yer verilmiştir.
Lokum Nasıl Yapılır?Şeker, nişasta, aroma, gıda boyası ve sitrik asit ile yapılan lokum şu şekilde üretilmektedir. Şeker suda çözülene dek kaynatılır. Ayrı kaplarda çözülmek üzere bekletilen nişasta ve sitrik asit şekerli su ile karıştırılır. Bir süre birlikte kaynatılan çözelti, bir kaşıkla kontrol edilerek yapışkan bir kıvama gelip gelmediği kontrol edilir. Ardından 20 saat süre ile nişastalı kaplarda dinlemeye alınır. Sert bir zeminde şekillendirilerek paketlenir.
Lokumun İnsan Sağlığına FaydalarıAğızda kayan ve yumuşaklığı ile tadan herkesi kendine hayran bırakan
lokumun faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- • Tüketildiğinde vücutta hızla yakılarak enerjiye dönüştüğünden enerji deposu vazifesini görür.
- • Böbrek rahatsızlığı için faydalı bir çözüm olup kakaolu ve vanilyalı lokumlar önerilir.
- • Fazla proteinli gıda tüketimi nedeniyle vücutta biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.
- • Anadolu’nun bazı yörelerinde yaraları iyileştirmede kullanıldığı bilinmektedir.
- • Safran lokumu, Antep fıstığı ve sitrik asit içeriği ile midedeki zararlı su oranını düşürür.
- • İçerdiği fındık ve Hindistan cevizi itibariyle fındıklı lokum, ciltteki deformasyonları azaltır.
- • Çifte kavrulmuş lokum içeriğindeki düzenleyici asitlik madde nedeniyle stresi azaltır.
